„Czym jest historia? Echem przeszłości odbitym przez przyszłość. Odblaskiem przyszłości rzuconym w przyszłość” (Victor Hugo)
Kazimierz Biskupi – dziś wieś i ośrodek gminy, a od 1286 do 1870 roku miasteczko-jest miejscowością, której dzieje godne są zainteresowań badawczych nie tylko w wymiarze lokalnym lub regionalnym, ale także i krajowym.
Wieś Kazimierz Biskupi została założona prawdopodobnie przez Kazimierza Odnowiciela w połowie XI wieku. Od około 1237 roku do 1504 roku była własnością biskupów lubuskich. Biskup lubuski Konrad otrzymał od Przemysława II w 1286 roku prawo lokowania miasta z targiem w Kazimierzu.
W 1328 roku Władysław Łokietek potwierdził, że Kazimierz to miasto. Na początku XV wieku klucz kazimierski liczył 15 wsi. Miejscowość zasłynęła w średniowieczu jako miejsce kultu Pięciu Braci Męczenników. Kult ten odrodził się za sprawą Andrzeja Łaskarza Gosławskiego, który w 1362 roku, w miejscu męczeńskiej śmierci, ufundował kapliczki drewniane poświęcone świętym.
Historia męczenników sięga czasów cesarza Niemiec Ottona III (980-1002), na którego prośbę św. Romuald wysłał do Polski eremitów, którzy przestrzegali obostrzoną regułę benedyktyńską, a w szczególności surowe praktyki pokutne, milczenie i całkowite oddanie się modlitwie w osobnych pustelniach. Bolesław Chrobry osadził ich w klasztorze-pustelni na granicy z ludami pogańskimi, gdyż eremici przygotowywać się mieli do pracy wśród pogan. 10 listopada 1003 roku, w wigilię św. Marcina, na klasztor napadli rabusie i zabili włoskich eremitów Benedykta i Jana, polskich nowicjuszy: Mateusza i Izaaka oraz usługującego im chłopca Krystyna. Ciała męczenników pochowano w kościele klasztornym.
W 1405 roku Kazimierz Biskupi miał władze miejskie, cotygodniowy targ, 22 mieszczan-rolników, w przypadku wojen wystawiał pieszych żołnierzy. Kazimierz Biskupi, siedziba najstarszej w okolicy parafii, pod rządami biskupów lubuskich stał się małym miasteczkiem spełniającym rolę lokalnego ośrodka targowego. Odległość dóbr kazimierskich od siedziby biskupstwa i coraz mniejsza ich opłacalność spowodowały, że biskup lubuski sprzedał Kazimierz wojewodzie kaliskiemu Gardzinie Lubrańskiemu, który w 1514 roku zbudował ze swoim bratem, biskupem poznańskim Janem Lubrańskim, kościół i klasztor bernardyński, będące głównym ośrodkiem kultu Świętych Pięciu Braci Męczenników w Polsce. Z tego powodu Kazimierz, leżący na szlaku o drugorzędnym znaczeniu był odwiedzany w XVI i XVII wieku przez osobistości należące do ówczesnej elity.
W czasie wojen szwedzkich (1655-1660,1701-1721) Kazimierz Biskupi znalazł się na szlaku przemarszu wojsk, co spowodowało duże zniszczenia (w 1629 było 131 domów a w 1794 – 88).
W 1707 roku w obecności króla szwedzkiego Karola XII zgładzono w Kazimierzu Biskupim Johanna Reinholda Patkula-przywódcę opozycji inflanckiej, skierowanej przeciwko Szwedom.
W XVI i XVII wieku duże znaczenie w życiu gospodarczym Kazimierza miały rzemiosło (branża tekstylno-odzieżowa, skórzana, spożywczo-przetwórcza, obróbki drewna) i rolnictwo, a od XVIII wieku dominujące znaczenie ma rolnictwo.
W 1793 roku, po II rozbiorze Polski, Kazimierz Biskupi znalazł się pod zaborem pruskim.
W latach 1807-1815 należał do Księstwa Warszawskiego, a od 1815 znajdował się pod zaborem rosyjskim.
W latach 1794-1864 Kazimierz Biskupi był prywatnym miastem szlacheckim. Stanowił ośrodek dużych dóbr należących do różnych rodzin. W czasie powstania styczniowego w lasach kazimierskich dochodziło do licznych potyczek partyzantów z wojskiem rosyjskim (bitwy pod Bieniszewem i Dobrosołowem).
W 1866 roku, po dekrecie uwłaszczeniowym, Kazimierz Biskupi stał się miastem wolnym, a w 1870 został przemianowany na osadę miejską. Nadal mogły odbywać się w nim targi i jarmarki, ale była to już gmina wiejska z wójtem i Radą Gminy.
W okresie międzywojennym głównym źródłem utrzymania było rolnictwo i wspomagające rzemiosło (w 1925 roku było 10 sklepów kolonialnych, 6 piekarni, 4 masarnie). Gmina należała do ubogich, o zabudowie drewnianej i gliniano-słomianej.
W czasie II wojny światowej doszło na terenie gminy do eksterminacji ludności polskiej i żydowskiej. W lasach kazimierskich-w rewirze zwanym Wygoda zginęło około 8000 Żydów.
Współczesny, powojenny rozwój tak Kazimierz Biskupi, jak i cała gmina, zawdzięczają przede wszystkim Kopalni Węgla Brunatnego „Konin”. W 1962 roku rozpoczęto budowę odkrywki ,,Kazimierz”. Wydobycie węgla trwało 46 lat, od 1965 do 2011 roku.
